Eseji

	Foto: Lachapelle, Mornari

Esej Sue Ellen Case Tracking the Vampire jeste teorijski performans queer teorije istopolne želje zasnovan na tropu vampira, tom ''stvorenju sa queer očnjacima'' čiji poljubac zaista čini ženu besmrtnom - oslobađa je smrtnosti njene reproduktivne seksualnosti, kao i zarobljenosti u imaginarnom Edipovskom ogledalu, pretvarajuci je u biće koje više nije podređeno hijerarhijama roda i rase. Pretvara je u biće čija je čudna (queer) želja ''koja dovodi u pitanje platonističke parametre Bića - granice života i smrti... konstituisana kao prevazilaženje tih granica, kao i organicizma koji žive definiše kao ono što je dobro.'' Lik koji predstavlja eksces, trop ''dvostruke one'' (''the double she'') podsmeva se zastarelom diskursu biologije, kao i njegovim labavim pretpostavke u feminističkoj teoriji i uzdrmava heteroseksualne osnove feminističkog diskursa o ženi. ''Čitati tu želju kao lezbejsku ne znači ponovo je upisati u dominantne, heteroseksističke kategorije roda, jer lezbejsko u queer teoriji predstavlja posebnu dinamiku u sistemu reprezentacije. Udvostručeni (doubled) trop 'one-onih' ('she's') konstruisan je u dominantnom diskursu kao dvostruko inferioran, dvostruko nečist...'' U traganju za genealogijom lika kroz utvare vampira u mističkoj slikovitosti Juan-a de la Cruza, Rimbaudovoj poeziji, pozorišnom kempu Oscara Wildea, i horeopoemama Alexis DeVeauxa, esej u isti mah ocrtava novi diskurzivni prostor i performativni diskurs queer subjektivnosti.

U Samuel Delanyijevoj teorijskoj provokaciji, Street Talk/Straight Talk spareni su retorički načini dvostruko nečistog diskursa o seksualnom telu koji moduliraju javno informisanje ili pre dezinformisanje u vezi sa AIDS-om. Njegova tvrdnja oslanja se na metaforu: ''Zamislite diskurs koji je ''ubačen'' u naš koordinatni sistem i koji prelazi sva četiri retorička kvadranta: na jednoj strani on se uzdiže sve do osovine smrti. Svaki izgovor unutar tog diskursa jeste neprekidna i nepromenjena kriva (curve) koja prelazi preko smrtonosnog mesta. Krivu zaustavlja i apsorbuje smrt u toj zastrašujućoj i totalizovanoj tački spajanja. Od tog mesta kriva se kreće ka osovini života - ali ka jednom životu koji je potpuno i idealno siguran, bogat zadovoljstvima, blizak nepokretnom. ... Diskurs se približava toj živahnoj, imaginarnoj osi asimptotično, žudno, staloženo, beskrajno...'' U kolažu različitih vrsta govora koji su izvedeni različitim retorikama - kao što je seminarski rad, novinski članak, izveštaj u medicinskom žurnalu, njegova objavljena i neobjavljena proza, lična prisećanja seksualnih susreta, demostracije o sigurnom seksu, itd. - Delany prikazuje na koji način retorika uličnih govora oblikuje diskurs iskustva, ulicnih mudrosti, gde je sve očigledno: diskurs naginje ka životu, sigurnosti, zadovoljstvu. S druge stane, u retorici strejt govora (straight talk), gde je svaka osoba izmanipulisana da prenosi pretpostavljeno znanje, diskurs naginje ka smrti, strahu i upozorenjima protiv seksa. Ali ni jedan diskurs ne zna. Svaki se prepliće sa drugim u zajedničkoj kontradikciji i nepriznavanju, a konačni zbir tih susreta čini diskurzivnu disartikulaciju.

Pitanjem Lezbejski fetišizam? Elizabeth Grosz želi da proširi granice psihoanalitičke teorije da bi istražila potencijalnu korisnost nekih od njenih koncepata, kao strateško oruđe pomoću kog se može skovati ''lezbejska teorija''. Ona namerno bira fetišizam, koji je kod Freuda i Lacana isključivo muška perverzija i time nedostupna ženama. Međutim, u Lacanovoj reviziji, i histerična i narcisoidna žena falusoiziraju jedan deo ili celo svoje telo, tvrdi ona, dok žena sa kompleksom maskuliniteta, maskulina lezbejka, preuzima ženski ljubavni objekat, jer voli falus u telu druge žene. ''Žena sa maskulinim karakteristikama uzima spoljašnji ljubavni objekat tj. drugu ženu, i kroz taj ljubavni objekat ona može da funkcioniše kao da ima, pre nego da jeste falus. Kod fetišiste, to podrazumeva podvajanje ega.'' Šta se može dobiti opisivanjem ove vrste ženske homoseksualnosti kao fetišističke nije potpuno jasno, zaključuje Grosz i time njen odgovor ostaje strategijski. ''Kao fetišistkinja, želim da kažem da se ona ujedno može ili bi se mogla zamisliti u pojmovima fetišizma, a da u isto vreme i ne može.'' Ako se izbori koji su dostupni feminističkim teoretičarkama kreću od toga da se psihoanaliza potpuno prihvati, ili da se potpuno odbaci, ili pomalo od oba, onda ona preferira poslednje, ''fetišističko rešenje''.

U eseju Theorizing Deviant Historiography, Jennifer Terry predlaže teorijski model za ispisivanje istorije homoseksualnosti, kao i novu figuru savremenog istoričara/ke, ''novog/u arhivistu/arhivistkinju devijantnosti''. ''Ja pišem kao istoričarka homoseksualne subjektivnosti''- što znači, kao istoričarka naše sadašnjosti pod sadašnjim prilikama široko raširene homofobije. Ne pokušavam da korigujem istorijski zapis time što cu pronaći poznate homoseksualce iz prošlosti da bi rekonstruisala njihove izbrisane priče. Umesto toga, tražim uslove koji omogućavaju kao i one koji organičavaju, ...istorijsko pojavljivanje subjekata koji su nazivani lezbejke i gej muškarci''. Esej razraduje Foucaultov pojam efektivne istorije, koja ne pokušava da ude u trag događajima i akterima izbrisanim iz zvanične istorije, već da izloži procese i operacije koji dovode do tih brisanja, tih konstruisanih tišina. Nadovezujući se na dekonstruktivne startegije Gayatry Spivak da bi odmotala klupko istorije, narativa i želje u vodećim medicinsko-naučnim studijama ''seksualnih varijanti'' (muških i ženskih homoseksualaca) iz 1930-ih, Terryjeva iznosi na videlo tragove protiv-diskursa koji ostaje ekscesivan u dominantnoj istoriji i koji se odupire moralnoj i političkoj agendi normalizacije. Njena analiza medicinskih slučajeva otkriva fukcionisanje moći unutar patologizirajućeg diskursa koji stvara devijantne formacije subjekta, kao i intervecije u diskursu samih ''seksualnih varijanti'' čiji protivdiskurs devijantnosti stvara koncept devijantne subjektivnosti kao ''genealogije opstanka''.

Zašto tako malo homoseksualno aktivnih meksikanaca sebe definiše kao ''gej'' pitanje je koje postavlja Tomas Almaguer u ''Chicano Men: A Carthorgaphy of Homosexual Identity and Behaviour'', sociološkom eseju koji se poziva na nedavna antropološka istraživanja i na meksičku lezbejsku teoriju Cherrie Morage. Kulturna disonanaca koju homoseksualni meksikanci doživljavaju u pokušaju da pomire svoju primarnu socijalizaciju u porodičnom životu sa pojavom savremene gej subkulture, on tvrdi, potiče iz toga što su oni razapeti u struji između ''dva distinktivna seksualna sistema''. Evropsko-američki i meksičko/latinoamerički sistemi imaju svoj jedinstveni skup seksualnih značenja, kategorija za seksualne aktere, kao i skriptove koji opisuju (circumscribe) seksualno ponašanje. Svaki sistem takođe mapira ljudsko telo na različite načine tako što postavlja različite vrednosti na homoseksualne erotske zone. U prvom sistemu, struktuirano značenje homoseksualnosti počiva na izboru seksualnog objekta, tj. na biološkom polu partnera, u drugom sistemu ono počiva na seksualnom cilju, tj. na seksualnom činu izvršenom sa partnerom, artikulisanom po aktivnoj-pasivnoj osi. Stoga, u meksičko/latinoameričkom sistemu ne postoji pozicija subjekta koje je ekvivalentna severnoameričkom ''gej muškarcu''. Isključeni iz društveno-ekonomskog privilegovanog prostora bele gej zajednice ''zbog njihove strukturalne pozicije na potčinjenim krajevima kako klasnih tako i rasnih hijerarhija'', Meksikanci zavise od etniciteta, a posebno od porodice kao primarne osnove za identitet i opstanak. I otuda relevantnost meksičkih lezbejskih književnih dela koja su obeležila analizu društveno-seksualnog identiteta u odnosu na striktno patrijarhalne vrednosti meksičke porodice i kulturne mitologije španskog osvajanja, čiji ubitačni efekti u meksickoj istoriji opstaju u kulturi meksikanaca i meksikanki.

	Foto: Olaf Erwin, Dve žene

Lezbejka, nekako skeptično se pita pesma kojom započinje esej Ekue Omosupe. Jer ona je zaista onoliko pesnikinja koliko i esejistkinja, a s obzirom na to da je crnkinja, ona ne bi upotrebila samo reč ''lezbejka'', a da pre toga nije bitno specifikovala svoj naslov Black/Lesbian/Bulldagger, koji rasno neoznačenu reč stavlja u okvir sa označiteljem nevidljivosti i mržnje prema sebi i ponovo ga označava kao dvostruko nečist pojam. Pesma pored toga što potvrđuje lično-politički identitet u svojoj ženski-izvedenoj višestrukosti, najavljuje i predočava kritičan poduhvat destilovanja teorije iz 'tekstova' o našim životima, što predstavlja poduhvat koji osnažuje kritičko-kreativna dela drugih crnkinja lezbejki i drugih ne-belih lezbejki. U tekstu o životu ovog subjekta, lezbejkom se rađa, ali se možda njom i ne bi postalo, da konstruisane tišine belog lezbejskog diskursa, kao i diskursi rasističkog i homofobičnog društva nisu bile razbijene delima drugih crnkinja majki, pesnikinja, ratnica, kao što je Audre Lorde i njihovim upornim zapitkivanjem ''da li ste uradile svoje?''. Sister Outsider, naziv sabranih eseja Lordeove, iz kojih ovaj esej crpi inspiraciju je ''pogodna metafora za poziciju lezbejke crnkinje u odnosu na dominantne političke kulture belaca/belkinja kao i na njenu crnačku zajednicu. ''Naslovi, metafore, slike i reči - sredstva književne reprezentacije - jesu oružje u ratu koji se vodi protiv snaga smrti, ali ono takođe može ubiti one koji tim ratom rukovode, upozorava Omosupe. ''Zbog toga što smo apsorbovale tišine drugih i učinile ih našim, nije lako niti beznačajno preokrenuti se iz tišine u vidljivost i glas. To je izazov koji se ne može shvatiti olako, već mu se mora pristupiti sa hrabrošću, odgovornošću i nadgledanjem.''

Esej Skandalous Subjects predstavlja teorijsko istraživanje muških gej narativa kao praksu pisanja i čitanja kroz koje muški gej subjekat aktivno ''razdvaja svoju seksualnost od svoje falokratske libidonozne ekonomije. ''Earl Jacksonovo čitanje Robert Glückove proze i kritičkih dela, praćeno je feminističkom strategijom isticanja nečije obelodanjene pozicije (njegovo ''čitanje kao gej muškaraca''), da bi se obeshrabrilo povezivanje muškog autorstva sa objektivnom ili univerzalnom tačkom gledišta. ''Muški gej narator može da piše iz pozicije ovaploćenog subjekta... čija želja za drugim muškim telima ne obezbeđuje pristup kroz koji penis postaje teologizovan kao falus.'' Nasuprot heteroseksualnom imaginarnom gde je muško telo struktuirano pomoću rigidnog antagonizma aktivnih i pasivnih uloga definisanih penetracijom, i gde jouissance, ekstaza, i eksces prete psihofizičkim granicama bića, imaginarno muškog gej tela i same subjektivnosti konstituisano je ''intersubjektivnim narcisizmom... u kojem se sopstvo i drugo prepliću tako da se 'izgubljena' ejakulacija ponovo 'zadobija' u partneru.'' Uz ponovno uokviravanje Lacanovog stadijuma ogledala iz perspektive Glückovih metanarativnih razmišljanja i ''skandaloznog realizma'', esej predlaže gej seksualnost kako kao silu koja remeti, tako i kao onu koja spaja zajednicu i lični identitet. Novi, post-stonewallski gej narativ, koji se održava na društvenoj logici skandala, kuje nove mogućnosti socio-seksualnog identiteta i zajednice, kao i nove načine pisanja muškog tela.

Feministički ''seksualni ratovi'' iz osamdesetih, koji su se vodili oko pornografije kao reprezentacije seksualnosti koja je ili opresivna ili oslobađajuća za žene, mesto su i datum rodenja eseja Julie Creet ''Daughter of the Movement''. Esej, sada već stariji i mudriji, ponovo postavlja pitanje da li je lezbejski sadomazohizam na politički način feministički kada se radi o lično-teorijskom razmišljanju o tome na koji način feminizam funkcioniše u scenariju lezbejske s/m fantazije, i nagoveštava da nepopustljiva popularnost debate ima mnogo veze sa (re)definicijom moći unutar feminizma i samoj moći feminizma. Čitajući erotsku prozu Pat Califie u delu Mačo kučke (Macho Sluts), nasuprot feminističkom diskursu o seksualnosti i koristeći psihoanalitičku teoriju, Creet tvrdi da je ''feminizam u tenziji sa zakonom Oca stvorio novi skup ograničenja koji iako funkcionišu simbolički, nasuprot zakonu Oca, ne mogu biti tačno locirani u pravnom, institucionalnom ili drugom diskurzivnom sistemu''. Ta ''vladavina Majke'', već prisutna u ''majčinskom feminizmu'' prošlog veka, nastavlja da živi u povezivanju materinstva sa moralnošću koju savremeni feminizam propisuje ženi. Simbolička figura feminističke majke, predstavljena autoritetom reifikovane (opredmećene) ili apstraktne ''lezbejske zajednice'', deluje kao (internalizovani) zakonodavac politički i seksualno korektnog ponašanja. Ta ''simbolička Majka zadojena u feminizmu'', pre nego u zakonu Oca, jeste ona koja funkcioniše kao represivna sila u lezbejskoj S/M fantaziji i koja stvara lezbejski erotski identitet zasnovan na prestupničkom i grešnom statusu u okviru feminizma. Konačno, ono što lezbejska S/M fantazija pruža nije toliko pogled u perverzno ''koliko ulazak u društveni dijalog'' o feminističkim vrednostima, seksualnosti i želji, krivici i kazni, nasilju i samoočuvanju.

	Foto: Olaf Erwin, Lesbo

Obraćajući se širokom spektru problema koji se tiču seksualnih praksi, AIDS-a i lezbejskog sadomazohizma do uslova reprezentabilnosti novih društveno-seksualnih subjekata u savremenoj prozi i poeziji, kulturnoj teoriji i pisanju istorije, ovi eseji koriste raznovrsnost diskursa, pozicionirajući sebe i u okviru i između njih i kreću se izvan disciplinarnih oblasti i kritičkih metodologija od performansa, filma, feminističke teorije do psihoanalize, istorije, sociologije i književnosti. Ovi eseji, svaki na svoj način, nanovo formulišu pojmove diskursa koje koriste da bi proširili ili pomerili svoje semantičke horizonte i da bi ponovo promislili seksualno na nove načine, svuda i drug-ačije (other-wise). To 'svuda' nije utopija, neko mesto sa drugog sveta ili vremena i budućnosti. Ono je već ovde u nastojanju tih eseja da dekonstruišu tišine istorije i naših diskurzivnih konstrukcija, u drugacijim erotskim mapiranjim tela, kao i u smišljanju i pokretanju novih formi zajednice od strane drugačijih (other-wise) želećih subjekata ove queer teorije.

Prevod:
Vedrana V.

Citirana dela

• Bearchell, Chris. ''Why I am a gay liberationist: thoughts on sex, freedom, the family and the state.'' Resources for Feminist Research/Documentation sur la Recerche Feministe [RFR/DRF] 12.1 (1983): 57-60
• Case, Sue-Ellen. ''Toward a Butch-Femme Aesthetic.'' Discourse: Journal for Theoretical Studies in Media and Culture 11.1 (1988-89): 55-73.
• Chung, C.,A. Kim and A. K. Lemeshewsky, eds. Between the Lines:An Anthology by Pacific/Asian Lesbians. Santa Cruz, CA:dancing Bird, 1987.
• Clark, Wendy. ''The Dyke, the Feminist and the Devil.'' Sexuality: A Reader. Ed Feminist Review. London: Virago, 1987.201-15.
• Creet Julia. ''Lesbian Sex/Gay Sex: What's the diffrerence?'' Out/Look 11 (1991):29-34
• Crimp, Douglas, and the Bad Object Choices, eds. ''How Do I Look? Queer Film and Video''. Seattle:Bay, forthcoming.
• Delany, Samuel R. The Bridge of Lost Desire. New York: Arbor House, 1987.
• Delany, Samuel R. Flight from Neveryon. New York: Bantam, 1985.
• Neveryona, or the Tale of Signs and Cities. New York: Bantam, 1983.
• Tales of Neveryon. Bantam, 1979.
• Epstein, Steven. ''Gay Politics, Ethnic Identity: The Limits of Social Constructionism.'' Socialist Review 17.3-4 (1987):9-54.
• Frye, Marylin. ''Lesbian Feminism and the Gay Rights Movement: Another Way of Male Supremacy, AnotherSeparatism. '' The Politics of Reality:Essays in Feminst Theory. Trumansburg, NY:Crossing, 1983. 128-50
• Garber, Eric, and Lyn Paleo. Uranian Worlds: a reader's guide to alternative sexuality in science fiction and fantasy. 2nd ed. Boston: Hall, 1990.
• Gomez, Jewelle. The Gilda Stories. Ithaca: Firebrand, 1991.
• Lorde, Audre. Zami: A New Spelling of My Name. Trumansburg, NY:Crossing, 1982.
• Martin Biddy, and Chandra Talpade Mohanty. ''Feminist Politics:What's Home Got to do with it.'' Feminist Studies/Critical Studies. Ed Teresa de Lauretis. Bloomington: Indiana UP, 1986. 191-212.
• McIntosh, Mary. ''The Homosexual Role.'' Social Problems 17.2 (1986):262-70.
• Moraga, Cherrie. Giving Up the Ghost: Teatro in Two Acts. Los Angeles: West End, 1986.
• Perez, Emma. ''Gulf Dreams.'' Chicana Lesbians: The Girls Our Mothers Warned Us About.Ed. Carla Trujillo. Berkely: Third Woman, 1991. 96-108.
• Pratt, Minnie Bruce. ''Identity: Skin Blood Heart.'' Yours in Struggle: Three Feminist Perspectives on Anti-Semitism and Racism. By Elly Bulkin, Pratt and Barbara Smith. Brooklyn: Lomg Haul, 1984. 9-65.
• Smith, Barbara. ''Toward a Black Feminist Criticism.'' All the Women Are White, All the Blacks Are Men, But Some of Us Are Brave: Black Women's Studies. Ed. Gloria T. Hull, Patricia Bell Scott, and Smith. Old Westbury, NY: Feminist, 1982. 157-75.

Izvor: Teresa de Lauretis, Queer Theory: Lesbian and Gay Sexualities. An Introduction, in: differences, Volume 3, Number 2, pp. III-XVIII.

<< Nazad

+ Preporučujemo

• Instrumenta Studiorum Pars I