The Body and Society: Men, Women and Sexual Renunciation in Early Christianity. New York: Columbia University Press, 1988, str. 504, bibliografija i indeks.

Brown, profesor istorije na Princetonu poznat po biografiji Avgustina Hiponskog (Augustine of Hippo), u ovoj dobro dokumentovanoj studiji, prati razvoj odricanja od seksa u prvih šest vekova hrišćanstva - od apostola Pavla do pape Grigorija I. Odricanje od seksa odnosi se na trajno uzdržavanje, celibat i doživotno devičanstvo muškaraca i žena, kakvo su propovedali hrišćanski učitelji na različitim prostorima mediteranske oblasti, Evropi, severnoj Africi, Egiptu, Bliskom istoku, Anatoliji i Mesopotamiji.

Brown svoju studiju deli na tri dela. Prvi deo - Od Pavla do Antonija, počinje objašnjenjima paganstva u II veku n.e., kada je hrišcanstvo počelo da stiče izvesnu primetnost u društvu (str. xiii). Komentariše spise onih koji su najviše doprineli popularisanju apstinencije poput Pavla iz Tarsa, Plutarha, Valentina, Sorana, Justina Mučenika, Irineja Lionskog, Galena, Klimenta Aleksandrijskog, Tertulijana, Marka Aurelija, Origena, Plotina, Manija, Porfirija, Atanasija i drugih. Odricanje od seksa koje nastupa kao suprotnost opšteoprihvaćenim stavovima u Rimskom carstvu, imala je mnogo verzija među lutajućim hrišćanskim propovednicima, u zavisnosti od mesta i vremena.

Do preobraćenja cara Konstantina 312. godine potpuno odricanje od seksa, iako ograničeno na uzak krug ljudi, postalo je opštepozdravljen deo hrišćanskog života (str. 208). U drugom delu, Asketizam i društvo u Istočnom carstvu, Brown prati razvoj asketizma od pojave pustinjskih Otaca (Antonija, Jovana Lestvičnika) koji žive izolovanim životom u pećinama i manastirima, ili na obodu plodne doline Nila, preko njihovih uticaja na sveštenstvo, laike i pobožne žene u gradovima i selima Egipta, kroz nastajanje ženskog asketizma u hrišćanskim domaćinstvima viših društvenih slojeva koje je podsticalo sveštenstvo i bogate i poznate žene, kao što su bile Olimpija iz Konstantinopolja i Makrina, sve do zalaganja harizmatičnih figura, npr. Grigorija Nisskog i Jovana Zlatoustog (Hrizostoma) u Antiohiji koji su pisali, propovedali o seksualnosti, braku, devičanskom životu. Istovremeno je krajem IV veka Jefrem Sirin pisao himne sa temama asketizma.

U trećem delu Amvrosije Avgustinu: Stvaranje latinske tradicije, Brown usmerava svoju pažnju na doprinos trojice najvećih katoličkih učitelja: sv. Amvrosija, Jeronima Stridonskog i sv. Avgustina. Amvrosije 374. god. postaje milanski episkop, čovek od akcije koji je seksualnost video kao teret. Učio je o pročišćujućem efektu krštenja, veličao uzdržavanje od seksa i devičanstvo. Ustanovio je oštre granice između Katoličke crkve i sekularnog.

Jeronim Stridonski, koga je rimski kler prisilio da napusti Rim, nastanio se u Vitlejemu 375. godine. Iako učeni asketa, najpre je više voleo žensko društvo. Kako bilo, uvideo je u telu seksualne opasnosti, usvojio Pavlove poglede na brak i čvrsto verovao u suživot muškarca i žene u raju, bez tereta seksa.

Godine 386. u Milanu se Avgustin nevoljno odrekao seksualnog zadovoljstva, prihvativši prvo asketski, a potom i manastirski život, da bi 395. konačno postao biskup u Hiponu, severnoafričkom gradu-luci. Prema Brownu, Avgustin je modifikovao stroge poglede crkvenih otaca po pitanju uzdržavanja, braka, devičanstva i preradio priču o Adamu i Evi, podarivši im telesnost i seksualnost pre pada. Avgustinovi pogledi, očito prihvatljiviji za vernike, konstantno su ublažavali, ali nikada potpuno eliminisali stroge stavove o odricanju od seksa, koje su zastupali drugi hrišćanski Oci. I dan-danas je prisutna nelagodnost pri pomenu seksa, kao naslede ostalo iza nastojanja ranih hrišcana da se izbore sa seksualnim nagonom.

Thomas J. Whitby

Thomas J. Whitby & Suzanne G. Frayser, Studies in Human Sexuality, ibid. , str. 503-504

Prevod: Minja

(kopija ove knjige se nalazi u biblioteci Gayten-LGBT>>)