Lezbejska i gej populacija u štampanim medijima u Srbiji

Labris – organizacija za lezbejska ljudska prava, počela je 01. januara 2007. godine sa novim ciklusom praćenja dnevnih štampanih medija u Srbiji, tj. sa analizom tekstova u kojima se spominje LGBTTIQ terminologija i/ili teme. Pressclipping na dnevnom nivou, daje nam uvid na koji način se, koliko, kada, i zašto - štampani mediji u Srbiji bave temom istopolno orijentisanih osoba, a nakon svaka tri meseca, Labris izrađuje izveštaj na ovu temu.

Prema Labrisovim saznanjima, dnevni listovi koji su tokom oktobra, novembra i decembra 2007. godine pisali o LGBTTIQ temama su: Blic, Danas, Večernje Novosti, Politika, Glas javnosti, Kurir, Press, Dnevnik, Pregled, 24 sata, Pravda kao i tri nova dnevnika - Alo, Sutra i Gazeta.

Ukupan broj objavljenih tekstova koji spominju LGBTTIQ teme i/ili terminologiju iznosi 339, što je 74 teksta više nego u prethodnom praćenom periodu (jul, avgust, septembar 2007. godine), kada je objavljeno 265 tekstova kojima je glavna ili sporedna tema istopolna orijentacija.

Najviše tekstova o LGBTTIQ populaciji objavili su sledeći listovi: Danas – 64 teksta (18,8%), slede Kurir i Press – 41 tekst (12%), zatim Glas javnosti – 35 tekstova (10,3%) i Blic – 34 tekstova (10%). Od praćenih novina, najmanje tekstova objavljeno je u sledeća tri lista: Pravda – 14 tekstova koji se bave LGBTTIQ temom/terminologijom (4,1%) i u listovima Gazeta i Dnevnik – 5 (1,4%).

Najčešća rubrika u kojoj se pominje lezbejska i gej populacija je rubrika Zabava – 75 tekstova (22,1%), druga je Svet – 48 tekstova (14,1%) zatim rubrika Kultura – 39 (11,5%) pa rubrika Hronika – 38 (11,2%). Napominjemo da je od 38 tekstova koliko ih je u rubrici Hronika - čak 21 tekst (55,2%) o Antalu Skendžiću koji je osumnjičen za ubistvo a čiju su seksualnu orijentaciju, sasvim neprimereno i kršeći osnovna novinarska načela, novinari/ke naglašavali/le.

Takođe, novinari/ke se, kao i do sada, veoma retko bave istopolnom orijentacijom u okviru rubrike Društvo, pa je u njoj objavljeno svega 22 (6,5%) teksta sa LGBTTIQ temom i/ili terminologijom. Ovo upućuje na zaključak da su teme koje okupiraju pažnju štampanih medija privatan život javnih ličnosti, estrada, afere poznatih, dok izostaje profesionalan pristup lezbejskim i gej temama (seksualna orijentacija kao osnovno ljudsko pravo, diskriminacija istopolno orijentisanih osoba, zakonska regulativa, obaveze države u ovoj oblasti…).

Kada je reč o tekstovima koji pozitivno kontekstuiraju lezbejsku i gej populaciju – i dalje ih je malo – ovaj put 6 (1,8%). Dnevnici koji su u pozitivan kontekst stavljali istopolnu orijentaciju su Danas (tri teksta), Politika (dva teksta) i list Sutra (jedan ovakav tekst). Ističemo da je u ovim tekstovima reč o kolumnama/komentarima, tj o citatima poznatih ličnosti.

Negativno kontekstuiranih tekstova je 43 (12,7%) a poražavajuće je da je čak 8, od ukupno 14 dnevnih listova koji se nalaze u ovom izveštaju, objavilo barem jedan tekst u kojem je LGBTTIQ populacija negativno kontekstuirana. Ovi listovi su: Kurir, Večernje Novosti, Glas javnosti, Press, Pravda, Politika, Danas i Alo. Jedino je list Danas objavio Labrisov dopis povodom diskriminatornog pisanja o istopolnoj orijentaciji. Najviše negativno kontekstuiranih tekstova je objavio Glas javnosti – 11 pa čak 31,5% tekstova o LGBTTIQ temama u ovom listu - pominje istopolnu orijentaciju u negativnom kontekstu. Slede Kurir i list Press sa po 10 i list Pravda koji je objavio 5 ovakvih tekstova.

Kada je reč o lezbejskim i gej organizacijama kao izvorima informacija, u ovom periodu došlo je do pozitivne promene. Naime dok je u prethodnom tromesečnom periodu neka od domaćih LGBTTIQ organizacija bila zvor informacija u 17 tekstova, a strana/međunarodna organizacija u 12 tekstova, u poslednja tri meseca 2007. godine situacija je znatno drugačija. Domaće lezbejske i gej organizacije se kao izvori navode u ukupno 30 tekstova (Labris – 19 puta, sledi Kvirija centar za promociju kulture nenasilja i ravnopravnosti – 11), a čak osam LGBTTIQ organizacija se spominje barem u jednom tekstu. Od stranih tj. međunarodnih organizacija, u poslednja tri meseca 2007. godine, domaći/a novinar/ka spominje samo jednom ILGA Europe (International Lesbian and Gay Association).

Mesto dešavanja je kategorija koja takođe donosi pozitivnu promenu u pomenutom periodu jer je prvi put Srbija, češće nego inostranstvo, mesto dešavanja, pa je tekstova koji za mesto događaja imaju Srbiju - 186 (54,9%).

I dalje se lezbejska i gej populacija u domaćim novinama spominju najćešće uzgred, kao sporedna tema, pa je to slučaj i u ovom periodu – glavna tema je LGBTTIQ populacija bila u samo 50 tekstova (14,7%).

U prethodna tri meseca najčešće su pogrdni termini upotrebljavani za gej muškarce: peder, pederbal, pederaške bahanalije, homići, pederčina, dok je korišćena sledeća korektna terminologija: homoseksualci, gej, lezbejka, seksualna orijentacija, istopolna ljubav, biseksualka, istopolne zajednice.