Bolest koja je promenila svet: Tri decenije od otkrića HIV-a

Jedan Francuz i jedan Amerikanac otkrili su pre 30 godina virus HIV-a, koji izaziva sindrom oslabljenog imuniteta: sidu B.

Časopis "Science" je 20. maja 1983. objavio dva članka o HIV virusu. Autor jednog članka je bio Francuz Lik Montanjije, a drugog Robert Galo iz Sjedinjenih Američkih Država. Obojica su imali slične teorije o poreklu, odnosno uzroku side.

Sida je kao bolest bila poznata već neko vreme, ali je veliko pitanje bilo šta je aktivira. I Francuzi i Amerikanci su za glavnog krivca označili jedan retrovirus, koji se pojavljuje i kod nekih oblika leukemije.

Oboleli od leukemije i side su imali slične simptome: i jednima i drugima bi imuni sistem potpuno zakazao. Međutim, pitanje je bilo ko sad ima pravo da zatraži patent za prvi test na antitela HIV-a. Dva naučnika su bila u sukobu.

Bolest koja je promenila društvo

Jedna od žrtava side: Frontmen benda "The Queen", Fredi Merkjuri

Sida je ubrzo promenila društvo osamdesetih. Mediji su izveštavali o milionima zaraženih, zavladala je prava histerija. Bilo je reči o tajanstvenoj bolesti homoseksualaca koji su počeli da se bore protiv toga. Pokrenuta je kampanja za upotrebu kondoma.

Broj osoba koje žive sa HIV-om danas raste, s jedne strane zbog značajno redukovanog umiranja usled primene visoko delotvorne kombinovane antiretrovirusne terapije, a s druge, zbog porasta broja novodijagnostikovanih osoba inficiranih HIV-om, odnosno većeg broja osoba testiranih na HIV.

Beograd najteže pogođen epidemijom HIV-a u Srbiji

Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije od 1984. do kraja 2012. godine u Srbiji je registrovano 2.850 osoba inficiranih HIV-om, od kojih je 1.645 osoba obolelo od AIDS-a, dok je 1.135 osoba inficiranih HIV-om umrlo (1044 osobe je umrlo od AIDS-a).

Od početka epidemije, 1985. godine, u Srbiji je HIV epidemijom najteže pogođen Beograd (više od 70 odsto svih registrovanih osoba inficiranih HIV-om, pri čemu je više od polovine svih novootkrivenih HIV pozitivnih osoba tokom 2012. godine reistrovano na teritoriji grada Beograda).

Među novodijagnostikovanim HIV pozitivnim osobama Od 2002. godine registruje se porast učešća mladih između 15 i 29 godina (47 odsto u 2008. godini, odnosno 34 odsto u 2012.).

Prema načinu prenošenja više od polovine svih novodijagnostikovanih u 2012. godini su muškarci koji su kao rizik prijavili nezaštićen seksualni kontakt sa drugim muškarcima (83 slučaja), a sledi nezaštićen heteroseksualni kontakt (25 slučajeva).