Gej momenti u YU kulturi

Knjiga „Među nama: Neispričane priče gej i lezbejskih života" (Hartefakt, 2014) rezultat je opsežnog istraživanja istorije homoseksualnosti kod nas, a jedan njen deo obrađuje pop kulturu i umetnost.

Pod naslovom „A što ćemo ljubav kriti: Jugoslovensko muzičko nasleđe i postjugoslovenski kvir" autora Milorada Kapetanovića navode se primeri pesama u kojima se najčešće implicitno, a ponekad i eksplicitno peva o istopolnoj žudnji i sličnim temama.

Kao primeri nabrojane su pesme „Ramo, Ramo" (Muharem Serbezovski), „Neki dječaci" (Prljavo kazalište), „Moja prijateljica" (Xenia), „Preživjeti" (KUD Idijoti), „Ana" (Videosex), „Javi mi" (Zabranjeno pušenje), „Balada o čvrstim grudima" (VIS Idoli) i „Ovaj ples dame biraju" (Bijelo dugme).

Iako se navodi da tekstovi nekih od ovih pesama ne obrađuju temu homoseksualizma na najreprezentativniji način, kao afirmativne numere izdvojene su „Ana", „Moja prijateljica" i „Ramo, Ramo", čiji tekst i omot albuma u knjizi impliciraju da se radi o najpoznatijoj i najznačajnijoj numeri koja se bavi tom temom.

Sa promocije knjige „među nama" u „Parobrodu": Zorica Ivanović, Ana Stolić i Vladimir Bjeličić

Knjiga donosi i deo pod nazivom „Mapiranje kvir identiteta i motiva u modernoj istoriji umetnosti u Srbiji i Hrvatskoj", u kojem Dragana Stojanović i istoričar umetnosti Vladimir Bjeličić predstavljaju značajne slikarke kroz jednu potpuno novu analizu.

- Izvedeni su portreti pet umetnica oko kojih se odvija ceo tekst, a to su: Nadežda Petrović, Zora Petrović, Milena Pavlović Barili, Danica Jovanović i Nasta Rojc.

Književnost
Kada je reč o istoriji gej književnosti, Dušan Maljković izdvaja „Neko vreme u Salcburgu" Jovana Ćirilova (1980), koja sadrži homoerotske motive. Jelena Petrović podseća na romane s početka 20. veka koji sadrže homoseksualnost navodeći „Terazije" Boška Tokina, „Strast" Davida Pijadea i „Bruc" Ljube Prener kao prve tog tipa. Dejan Nebrigić je napisao prvi srpski gej roman (posle raspada Jugoslavije) „Pariz-Njujork", a kao druga najzapaženija navodi se „Staklenac" Uroša Filipovića (2002).

Ono što mi se učinilo najznačajnijim tokom istraživačkog procesa jeste činjenica da dosadašnja istorija umetnosti nije postupala prema ovim umetnicama koristeći se teorijskim aparatima druge vrste, odnosno analizirajući temu iz domena,
recimo, rodnih ili feminističkih studija - kaže Vladimir Bjeličić.

On ističe da je bilo teško doći do bilo kakvih konkretnih podataka za tu vrstu istraživanja, ali da su brojni detalji pomogli u samom procesu rada.

- Kuriozitet je, recimo, da se gotovo celokupni umetnički opus Danice Jovanović može okarakterisati kao patriotski jer se rotira oko pejzaža i radnika u akciji, ali ono što je nju učinilo zanimljivom za analizu u ovoj knjizi jesu fotografije iz perioda njenog školovanja u Minhenu 1913. na kojima je prerušena u mušku garderobu i kada u zanosu svira gitaru mladoj devojci - navodi Bjeličić.

Kvir motivi u filmu
Kvir motivi se mogu naći u svim periodima SFRJ filma, ističe Nebojša Jovanović i navodi pet ostvarenja: „Život je naš - ljudi s pruge" (1948), „Crveni cvet" (1950), „Bakonja fra Brne" (1951), „Jubilej gospodina Ikla" (1955) i omnibus „Grad" (1963). Interesantna je i anegdota sa snimanja TV serije „Pesma" (1975), Živojina Pavlovića
- Ko bar jednom nije pomislio da je peder, ja ću da mu platim - navodno je izjavio Ljuba Tadić nakon što je reditelj Živojin Pavlović predložio njemu i Šerbedžiji da odglume „homoseksualne impulse".