JEAN COCTEAU
EROTIČNI CRTEŽI

by Saša

Likovno stvaralaštvo Jeana Cocteaua je u senci njegovog delovanja na filmu i književnosti, a delom i u senci slavnijih savremenika (Pablo Picasso).
Iako veliki majstor crteža, Cocteau se spominje samo u obimnijim likovnim istorijskim studijama. Jos jedno ostrvo ove terre incognite su njegovi homoerotični crteži.
Na ovakve primere umetnosti nailazimo tokom čitave razuđene karijere ovog čuvenog trendsetera prve polovine prošlog veka.

Cocteau je bio prilično otvoren po pitanju svog seksualnog identiteta i često ga je izražavao kroz crteže. Radi se o potpuno slobodnim i raskalašnim manifestacijama njegove čežnje produkovanim kroz sofisticirani crtež karakterističan za njegovo slikarstvo, keramiku i scenografiju.
Usled represivnog odnosa društva prema drugačijem seksualnom ponašanju, ova dela su rađena kao ilustracije za retka limitirana izdanja, za svoje prijatelje ili prosto za lično zadovoljstvo.
Svoj čuveni gay manifesto, Belu Knjigu (La Livre Blanc), Cocteau objavljuje 1927. godine potpuno bez ilustracija. Posle tri godine se pojavljuje i drugo izdanje sa crtežom na naslovnoj strani kao i desetinom vrlo slobodnih ilustracija onoga što je u tekstu već vrlo očigledno. Radi se o intimnoj ispovesti u kojoj je glavni lik Cocteauov drug iz škole, Dargelos - divlja i nesputana pojava koja je slobodno upućivala dečake u tajne muške ljubavi. Maskulina i prerano odrasla figura Dargelosa dominira većinom ranih crteža na kojima se već u to vreme videla puna zrelost jednog od najboljih crtača XX veka. Ilustracije variraju od putenih pornografskih prikaza tog muškarca među dečacima, pa do tipično Coctauovskih stilizacija muške lepote. Cocteau 1947. godine radi 29 ilustracija za Genetov roman Querelle de Brest. Radi se o, za to vreme, veoma slobodnim grafičkim prikazima ljubavi među mornarima - kasnije opštem mestu gay kulture. Dok crteži Dargelosa prikazuju mladog i razvijenog muškarca, na ilustracijama za ovu knjigu vidimo supermene francuskih luka sa svim karnalnim preterivanjima, karakterističnim za kasnije iskaze gay-arta. Nema tragova femininog i dečačkog. Mišićavi akteri uvećanih falusa su u grčevitoj borbi za sopstveno zadovoljstvo. Crtež je u skladu sa tim svedeniji (osim detaljno prostudiranih genitalija) i čvršći. Dobra podloga za homoerotične izlete je i Cocteau vrlo draga antička mitologija. Crteži iz 40-tih godina prošlog veka su varijacije tema rvača, mladih heroja, pastira i fauna. Velika vrednost ovih crteža je zapravo sjajna ravnoteža autorove potrebe da prikaže snažno i erotično muško telo i čistih idealizovanih figura klasičnog perioda. Muški parovi u ljubavnom zagrljaju naglašenih genitalija, smešteni u klasične poze. Mekšom i stilizovanijom linijom, Cocteau u ovoj seriji radi i nekoliko crteža bogate atmosfere nastale iz psiholoških stanja usamljenih likova. Cežnja, usamljenost, frustriranost, prolazna eksplozivnost telesnih užitaka. Pored serije crteža parova u divljim zagrljajima iz pedestih godina, poznata nam je i jedna vrlo zanimljiva serija u kojoj meša ironiju, humor i homoerotičnost. Veoma divergentna u tehnici i pristupu ova dela prikazuju autorov ironični otklon prema homoseksualnom patosu i angstu. Neobavezni crteži prkazuju impotentne snagatore, kurate bicikliste, dvoglavo-dvokure ljude, gole klovnove, vesele voziće...

Pred kraj života, Cocteau radi seriju crteža pod nazivom Innamorati, posvećenu duhovitim ribarima sa Azurne obale. Na ovim pastelima muški parovi smešteni u konkretno prostorno okruženje (obično eksterijer neke luke) potpuno slobodno istražuju čari svoje novootkrivene igre. Nema više ni patosa, ni cežnje, ni bestijalne strasti... samo igra!

Literatura: "Jean Cocteau - erotic drawings" - uredila Annie Guedras Taschen 1999.

Link: www.cocteau.free-online.co.uk www.cocteau-art.com