ili
Seciranje igre i borba za legitiman identitet

Lezbejski feminizam, popularan 70-tih i 80-tih godina, uzeo je na sebe da iskoristi postmodernističku teoriju, koja govori da su svi identiteti društveno konstruisani i da su kroz istoriju dominatne grupe imale moć da konstruišu ne samo sopstvene identitete već i da ih "sakriju" kao prirodne, a ne stvorene. Na taj način, te dominatne grupe stvaraju identitete marginalizovanih grupa. Sama premisa je primamljiva, ali lezebjski feminizam, uzevši na sebe da dekonstruiše identite i stavi sebi u zadatak da oslobodi "marginalizovane" grupe, upao je u zamku-postavši dominatna grupa koja nameće identitete onima koji se nisu identifikaciono uklapali u "viziju" koju je lezebjski feminizam za njih imao.

Sa početkom 60-tih godina, počinje "oslobodjenje žena", prve feminističke grupe, koje se bore protiv patrijahalno nasledjenih insitiucija, ponašanja i navika. One ce kasnije evoluirati u pomenuti lezebjski feminizam, koji će kroz svoju istoriju sve do 90-tih godina uglavnom zaboravljati svoje relativno daleko poreklo-a to je izmedju ostalog i radnička klasa butch i femme parova, kultura barova i zena koje su prve odbile da budu ono sto je patrijahalno društvo od njih očekivalo.

Nasledjeno shvatanje, muških seksologa i psihijatara, medju njima i Sigmunda Frojda, govorili su o "muškobanjastoj" zeni koja je "prokleta" sindromom "inverzije". Tako da su butch žene percipirane kao osobe koje su "nesrecom" prirode rodjene u ženskom telu i osudjene da "imitiraju" muškarce. Ova perspektiva, koju su feministkinje uglavnom rado prihvatile, zbog same asocijacije sa patrijahalnim i heteroseksualnim, "velikim zlom" koje nameće svoju monstruoznu šapu na moderne žene, bila je i jos uvek je mnogo pominjana i studirana.

Ukoliko se butch-femme odnos, i identitet, gleda kroz imitiranje heteroseksualnog i patrijahalnog odnosa, sto je lako i zadovoljavajuće na prvi pogled zbog svoje površne sličnosti, zaboravlja se primarni postulat oslobodjenja od onoga što se smatra normativom. Takvo gledište, preuzima onda heteronormativ kao prirodni, i jedini prema kome se ostali ravnaju, i ostali identiteti i seksualni odnosi postaju imitacija, bleda slika onoga što je "ispravno". Ukoliko stavimo na stranu i samu ironiju takvog gledišta od strane grupe koja teži oslobodjenju od konstruisanih i nametnutih društvenih normi-primećujemo i insistiranje na "ženi koja se identifikuje kao žena i na samo jedan način je žena" -javlja se vestačko etiketiranje i postavljanje onoga što je "ispravno", zanemarujući prirodnu seksualnost, rodnost i izbor samih butch i femme osoba. Kritika igranja uloga kao što smo videli, uglavnom se odnosi na vidjenje da igranje uloga replicira heteroseksualnu strukturu od koga su lezbejke uslovno rečeno "slobodne". Ideja da nečiji identitet zavisi od takvih uloga se smatra "neprosvetljenim".

Drugačija perspektiva medjutim govori o tome da lezbejske uloge ne samo da izazivaju konstruisanu prirodu heteroseksualnih uloga, već su subverzivne za sistem seksualnosti i roda kao celog.

Judith Butler u svom delu "Imitation and Gender Insubordination" (1991), se bavi načinima kako hetereseksualnost marginalizuje ostale vidove seksualnosti - tako što sebe postavlja kao originalan i "pravi" vid seksualnosti. Na taj način, svaki rod je imitacija- nešto sto teži "originalu", i odnos koji se nekad pojavljuje u gay kulturi je "imitativna parodija heteroseksualnosti" . Utoliko nema smisla govoriti o butch-femme ulogama koje repliciraju heteroseksualne, jer onda takve uloge ne mogu da se pozivaju na sistem rodnih uloga. Sama premisa da postoji nešto što je prirodna, psihološka i osnovna "prava" rodna esencija, govori o obaveznoj heteroseksualnosti. Na taj način, pravi se iluzija pravog i ispravnog identiteta.

Clare Whatling koristeći rad Joan Nestle dalje objašnjava da butch-femme uloge izazivaju heteroseksualne, kao imitacija ali ne u "strejt" smislu, "vec postoje nezavisno i čak ironicno u odnosu na forme u okviru kojih su jos uvek definisane".

Ukoliko gledamo ovaj odnos kroz "prirodu" a ne društvenu konstruisanost, ili odupiranje onome što se smatra društvenim mejnstrimom /uključujući tu i lezbejski feminizam/, ne može se izbeći činjenica, da butch i femme identitet (femme identitet koji je možda i subverzivniji za heteronormativ, pošto se radi o ulozi koja naizgled se uklapa u heteronormativ, ali je pored spoljašnje "neprimetljivosti" u svojoj seksualnoj želji i opredeljenosti drugačiji suštinski od onoga sto se smatra mejnstrim "ženom") ne smemo zaboraviti da ova dva identiteta proizilaze pre svega iz posebne seksualnosti, i da je relevatano kao dokaz da je binarna podela roda u najmanju ruku neprimenljiva u mnogo slučajeva.

Zbog binarne podele roda, butch a i femme žene se često identifikuju kao nesto "treće" kao zaseban rod, odbijajući krutost binarnog sistema i "moranje" da se identifikuju na odredjeni način koji ne upada u kalup onoga sto se smatra "ispravnom lezbejkom". Tim odbijanjem konstruisanog od dominatnih grupa dozvoljavaju da se prirodni izraz, igra, seksualnost javlja koliko je to moguće oslobodjen od onoga sto se percipira kao "normativ".

*butch i femme "žena" je u tekstu korisćen uslovno, zarad jasnoće teksta, i autor apsolutno smatra da rodna identifikacija može biti drugacija od ove, kao i da polne karakteristike stoje nezavisno od osecaja roda koji osoba može da ima-uključujući i perpcepciju da rod može biti jednostavno "butch", "femme", "queer", nezavisno od onoga što nazivamo "ženskim" "muškim". Da navedemo primer: osoba koja je po polnim karakteristikama muškarac, rodno se može osecati kao žena homoseksualne orjentacije /tjest lezbejka/ . Dalje ta žena u muškom telu moze se osećati distinktivno kao femme, koju privlače iskljucivo butch osobe ženskih polnih karakteristika.

*heteronormativ- pojam koji ukazuje na verovanja koje odredjene društvene institucije i društvene politike nameću-da svi ljudi potpadaju u dve jasne kategorije, mušku i žensku, i da svaki pol ima odredjene prirodne uloge u životu. Tako, pol, rodni identitet i rodne uloge treba kod svake osobe da budu u korelaciji sa ili sve-muškim ili sve-ženskim normama a heteroseksualnost se smatra jedinom normalnom seksualnom orjentacijom. Oni koji identifikuju heteronormativ i kritikuju ga govore da on stavlja stigmu na alternativne koncepte seksualnosti i roda i čini da odredjeni tipovi individualne ekspresije mogu teže da se ostvare.

Ivana I.-M. aka devokICA