KAKO UPOKOJITI "TV-MANIJAKA"?
nacrt za kritiku kritike RTV Pink

Dušan Maljković

Sociološki govoreći, sa dozom ležernosti spram stroge naučne klasifikacije, postoje dve društvene grupe, u čijim diskursima je artikulisana kritika fenomena "Pink", kao i fenomena "turbo-folka" (Pri tome ne treba izjednačavati RTV Pink sa turbo folkmom, budući da se ti fenomeni ne mogu jednostavno svesti jedan na drugi. Znak jednakosti se, međutim, može legitimno postaviti između onoga što se popularno zvalo "pink-kultura" i turbo-folka). Prva grupa predstavlja tzv. drugu Srbiju, odnosno anti-ratne aktiviste, uglavnom pripadnike nevladinih organizacija i nezavisnih medija, ali i dela "građanski" opredeljene tzv. "opozicije", koja je, danas, aktuelna vlast. Njihova "kritika ideologije" RTV Pink, odnosno turbo-folka, svodi se na dva opšta mesta:

1) Estetika RTV Pink je neukusna, ona predstavlja degradaciju "dobrog ukusa", što predstavlja deo opšte "degradacije vrednosti", odnosno, "krize morala", koja je uzrok svih ostalih kriza (ekonomske, političke), dakle, krize nad krizama. Međutim, ova "kriza estetike", kao posledica "krize etike", istovremeno je i njen uzrok, budući da je tzv. "mladoj generaciji", umesto "pravih vrednosti", RTV Pink nametnuo "kulturni model", ovaploćen u pojedincima i pojedinkama, koji "brzo žive", vole skupa kola, uživaju u (luksuznom) provodu, više ih zanimaju modne revije nego npr. pozorište, i, naravno, komercijalna muzika, nego Mozart i Bach;

2) Ovakav "kulturni model" smišljen je u konspirativnoj kuhinji bivšeg režima, da bi se "narodu" odvukla pažnja sa političkog polja i mogućeg subverzivnog angažmana u odnosu na samu vlast, a sve da bi se ponudila kompenzacija za svakodnevnu bedu po principu "što manje hleba, to više igara".

Drugu grupu kritičara RTV Pink, odnosno turbo-folka, čini "nacionalna inteligencija":

1) Turbo-folk (odnosno, RTV Pink, kao njegov promoter) predstavlja degeneraciju izvorne srpske muzike, odnosno šire postavljeno autentične srpske kulture, nastalu mešanjem sa "azijatskim" melosom. Takođe, on poseduje elemente i zapadne popularne muzike, prati planetarni muzički trend, koji je uvek-već šund par excellence, tako da turbo-folk postaje dvostruki hibridni bastard spram prave, duboke, izvorne, itd. muzike/kulture;

2) Turbo-folk je deo anti-srpske zavere, čiji je cilj destrukcija autohtone nacionalne baštine, a time i nacionalne svesti; u zavisnosti od tipa konspirativne teorije, reč je ili o turskoj (azijatskoj) re-okupaciji ovih prostora, ili o jevrejsko-masonskom konceptu melting-pota.

Navedena podela je, pre svega, gruba, zato što oni koji su opaženi kao predstavnici "građanske opcije" često koriste nacionalističku, a jos češće rasističku retoriku, kao kada, npr. Gorčin Stojanović zapada u dubine očaja zbog u etru dominirajućeg "Radio Teherana"; ili, pripadnici Otpora, koji kao svoj cilj postavljaju dekontaminaciju srpske države od azijatskog duha; sa druge strane, mnogi nacionalisti, takođe, Miloševića vide kao eksponenta anti-srpske zavere, koji je, kao "komunista", samo nastavio proces zatomljavanja uvek prepaćenog srpstva.

Takođe, data podela pokazuje se prividnom, iz još jednog razloga: naime, bez obzira da li se kreću u opoziciji visoke i popularne kulture ("građanska inteligencija"), ili u opoziciji autohtone nacionalne kulture i azijatsko-mondijalisticke dekadencije ("nacionalna inteligencija"), oba diskursa dele zalaganje za elitistički koncept kulture, koji nužno ima rasističke implikacije/posledice. Naime, podela na visoko i nisko, na autentično i neautentično, kao sto su pokazali teorieticari, od Adorna ("Žargon autentičnosti"), do savremenih feministkinja ili post-strukturalista, implicira rasističku selekciju ljudi na superioran i inferioran tip, koji, u navedenom slučaju, dobijaju različite oznake: "urbani" protiv "ruralnih", "zapadnjaci" protiv "azijata", itd.

Zatim, oba nacedena koncepta duboko su zahvaćena paranoičkim scenarijom: bez obzira da li iza "turbo-folka" stoji Milošević, Turci ili Jevreji, složene društvene procese, čiji je deo i popularna kultura, naši "teoreticari" svode na svesnu manipulaciju grupe zaverenika.

Last, but not least, uloga države, kao regulatora u sferi (popularne) kulture, opažena je kao negativna, isključivo zbog prirode samog režima, ali ne i kao univerzalno nepoželjna. Nacionalisti i "građani" sanjaju Državu (da, sa velikim D!), koja bi sprovodila represivnu politiku prema onome što, iz njihove perspektive, predstavlja dekadenciju, dok bi stimulisala superiorni kulturni model. Za volju neukog naroda (koja se na starogrčkom zvala "demokratija"), ovde nema mesta.

Novac, moda i glamur (i još ponešto!) ili postmoderna mešavina (muzičkih/životnih) stilova, opšte su crte savremenog liberalno-kapitalističkog načina života. Tako se iza paravana kritike kulturnog, pojavljuje kritika liberalno-kapitalističkog društvenog (m)odela, sa političkih pozicija koje su radikalno totalitarne i pretpostavljaju oživljavanje oligarhijskog tipa vladavine "intelektualno/kulturne elite" (nespojivog sa liberalno-demokratskim). Stoga, naši kritičari nikada ne uzimaju za predmet samu prirodu tzv. tranzicije, odnosno funkcionisanja kapitala u lokalnim, a posebno ne u globalnim razmerama. Kao deklarisani anti-komunisti, oni neće artikulisati nacrte politike koja bi siromašnima, koji predstavljaju najveći deo konzumenata turbo-folka, obezbedila odgovarajuće uslove života, pre svega obrazovanja, koje je preduslov za izgrađivanje "dobrog ukusa". Naprotiv, njihov anti-liberalizam, zajedno sa rasizmom i paranoičkim teorijama zavere, stoji na polu, ekstremno suprotstavljenom onom, koji bi se mogao nazvati levičarskim/kominističkim, pa čak i socijal-demokratskim. Stoga, obe kritike nedvosmisleno pokazuju svoje jedinstveno kultur-fašističko lice, a jedini pravac kritike RTV Pink, odnosno turbo-folka, koji ne bi zapao u istovetni totalitarni modus, morao bi se kretati upravo linijom libertetske i/ili markisitičke kritike liberalnog kapitalizma.