JA,
TI, MI
ZA KULTURU RAZLIKE
Tamara de Lemipcka, Dve
prijateljice, 1923
|
|
Luce Irigaray
(1930- )
Belgijsko-francuska psiholingvistkinja,
teoretičarka i feministkinja
Luce Irigaray je rođena u Belgiji i najpre studira na univerzitetu
u Louvainu. Magistrirala je psihologiju na pariskom univerzitetu
(1961), ali je prvi doktorat stekla iz lingvistike (Pariz, 1968).
Od 1970. do 1974. god. radi kao predavač na univerzitetu Vincennes.
U to vreme je i član Frojdove pariske škole (Ecole Freudienne
de Paris) koju je predvodio Lacan. Njen sledeći doktorski rad:
Speculum de l'autre femme (1974), doprineo je njenom
otpuštanju sa fakulteta, od strane iste one falokratične mašinerije
koju je u disertaciji kritikovala, i njenom etabliranju kao jedne
od vodećih feminističkih filozofkinja u Francuskoj, a deceniju
kasnije i u svetu. Irigaray potom drži seminare i učestvuje na
naučnim konferencijama širom Evrope. Držala je i katedru filozofije
na univerzitetu Erasmus u Rotterdamu gde je nastalo njeno izuzetno
uticajno delo Etika polne razlike (1984). U poslednjoj
deceniji rukovodila je istraživanjem u Centre National de
Recherche Scientifique u Parizu o razlici između jezika žena
i jezika muškaraca.
U njena dva rana teksta "Lekarsko ogledalo druge žene"
(Speculum de l'autre femme, 1974) i "Ovaj pol koji
nije jedan" (Ce sexe qui n'en est pas un, 1977),
Luce Irigaray istražuje pojam žene kao "Drugog". Oba
rada su filozofske kritike ideja uticajnih muških mislilaca kao
sto su Freud, Hegel, Kant i Platon. Irigaray tvrdi da žene u zapadnoj
patrijarhalnoj kulturi funkcionišu kao ogledala za muškarce. Naslov
prvog dela je sugestivan: Speculum je instrument kojim se ginekolozi
služe pri pregledu unutrašnjih organa ženskog tela , instrument
moći koji žene čini objektima od interesa. Svet se usredsređuje
na "muškarca" kao subjekta. Svako drugi je marginalizovan
ili učinjen objektom za njegovu upotrebu. Irigaray kaze da žena
"još uvek ne postoji" jer je nas diskurs nesposoban
da predstavi ženu drugacije nego kao negativan odraz muškarca.
Baveći se diskursivnim konstrukcijama "ženske seksualnosti",
ona bi želela da o tome govori bez korišćenja izraza propisanim
muškim načinom razmišljanja. Žene treba da se oslobode od "eksproprijacije"
u okviru patrijarhalne kulture.
Rad Irigarayeve ima polazište u lingvistici i psihoanalizi i na nju su
uticale ideje francuskog teoretičara Jacques Lacana, koga ona kritikuje.
Ona se upušta u filozofsku raspravu o realnosti života žena i iskazuje brigu
za etiku i društveni ugovor. Irigaray modifikuje Lacanova poimanja "imaginarnog"
i "simboličkog" jer nalazi da se njegove teorije mogu primeniti
samo na muške subjekte. Kada Lacan pruža objašnjenja razvoja žena i muškaraca,
on u stvari nudi "reprezentaciju" koja identifikuje ženu sa majkom,
sa prvobitnim izgubljenim objektom koji stvara želju. Iako tvrdi da se ljudski
identitet formira u diskursu, on svodi žensko telo na funkciju biološke
reprodukcije, koja leži izvan kulture ili simboličkog. Irigaray ističe da
su ženama, u istoriji misli ili simboličkoj organizaciji, date neželjene
osobine muškaraca. One se dovode u vezu sa sa gubitkom, bezvrednošću i nagonima
ka smrti. Žena je u isto vreme "propadanje" i "uzdizanje".
Dokle god se žena posmatra očima muškaraca ona ostaje u domenu "neostvarene
mogućnosti". Kao način borbe protiv ovog simbolizma, Irigaray zastupa
i usvaja strategiju "mimezisa", koji namerno treba da preuzme
"žensku ulogu" kako bi ukazao na eksploataciju žene od strane
falusnog diskursa.
Jedan od najvažnijih doprinosa Irigarayeve feminističkoj književnoj
kritici je njena valorizacija ženskih veza i iskustava. Irigaray
primećuje da teorije o nesvesnom koje su uobličili muškarci, jedva
da se dotiču odnosa žene sa majkom i odnosa među samih ženama.
Ona smatra da "ubistvo" majke rezultira u "nekažnjavanju"
sina i pogreb žena "u ludilu". Prema Irigaray, majke
su, i žena među njima, "zarobljene" u ulozi one koja
"zadovoljava potrebe", ali u isto vreme nema pristup
želji. Otuda žene bivaju paralisane ili postaju histerične, jer
nemaju načina, nemaju metafora za izražavanje želje. U svojim
radovima Irigaray se često služi igrama reči kako bi sugerirasala
fluidnost i pluralnost ženske seksualnosti i izraza. Stoga je
njena metafora za ženski stil "dve usne", koja ukazuje
na dodir sa svojim telom, samodovoljni jouissance (fr.
zadovoljstvo, uživanje. Prim.prev.), razmenu i na postojanje alternativnog
diskursa. Ona radije upotrebljava vaginalne usne nego falus kao
model tekstualnog\seksualnog subjektiviteta . "Parler -femme"
- govoriti ženski, postaće moguće tek kad žene budu mogle da nađu
svoje imaginarno iskustvo u koje mogu da smeste svoje želje i
proživljena iskustva .
Eleanor Ty
Prevod: Dragonite
Reference:
Burke, Carolyn, Naomi Schor, and Margaret Whitford, eds.
Engaging with Irigaray: Feminist Philosophy and Modern European
Thought. New York: Columbia University Press, 1994.
Fuss, Diana. Essentially Speaking: Feminism, Nature, and Difference.
New York: Routledge, 1989.
Grosz, Elizabeth. Jacques Lacan: A Feminist Introduction.
London: Routledge, 1990. Irigaray, Luce. The Irigaray Reader.
Edited by Margaret Whitford. Oxford: Blackwell, 1991.
.Speculum of the Other Woman. Translated by Gillian C.
Gill. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 1985.
.This Sex Which Is Not One. Translated by Catherine Portes
Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 1985.
Whitford, Margaret. Luce Irigaray: Philosophy in the Feminine.
New York: Routledge, 1991.
Izvor:
Encyclopedia of Feminist Literary Theory, ed. Elizabeth
Kowaleski-Wallace, New York, 1997.
Bibliografija na engleskom:
BOOKS:
I Love To You: Sketch of a Possible Felicity in History.
Trans. Alison Martin. New York: Routledge, 1996.
Thinking the Difference: For a Peaceful Revolution. Trans.
Karin Montin. New York: Routledge, 1994.
An Ethics of Sexual Difference. Trans. Carolyn Burke
and Gillian C. Gill. Ithaca: Cornell Univ. Press, 1993.
Je, Tu, Nous: Toward a Culture of Difference. Trans.
Alison Martin. New York: Routledge, 1993.
Sexes and Genealogies. Trans. Gillian C. Gill. Ithaca:
Cornell Unviersity Press, 1993.
Elemental Passions. Trans. Joanne Collie and Judith Still.
New York: Routledge, 1992.
The Irigaray Reader. Ed. Margaret Whitford. Cambridge:
Basil Blackwell, 1991.
Marine Lover: Of Friedrich Nietzsche. Trans. Gillian
C. Gill. New York: Columbia Univ. Press, 1991.
Speculum: Of the Other Woman. Trans. Gillian C. Gill.
Ithaca: Cornell Univ. Press, 1985.
This Sex Which Is Not One. Trans. Catherine Porter. Ithaca:
Cornell Univ. Press, 1985.
ARTICLES:
"The Question of the Other." Yale French Studies
87 (1995): .
"Marine Lover of Friedrich Nietzsche." Radical Philosophy
71 (1995): .
"Ecce Mulier?" Trans. Madeleine Dobie Graduate Faculty
Philosophy Journal 15 (1991): 144-158.
"Equal to Whom?" Trans. Robert Mazzola. in The Essential
Difference. Ed. Naomi Schor and Elizabeth Weed. (Bloomington:
Indiana Univ. Press, 1991).
"Love Between Us," in Who Comes After the Subject?
Ed. Eduardo Cadava, et.al. (New York: Routledge, 1991).
"Questions to Emmanuel Levinas on the Divinity of Love."
Trans. Margaret Whitford. in Re-Reading Levinas. Ed.
Robert Bernasconi and Simon Critchley. (Bloomington: Indiana Univ.
Press, 1991).
"Sorcerer Love: A Reading of Plato's 'Symposium: Diotima's
Speech'." Hypatia 5 (Winter 1989): 32-44.
"Is The Subject of Science Sexes?" Trans. Carol M. Bove.
Hypatia 2 (Fall 1987): 65-87.
"The Fecundity of the Caress," in Face to Face with
Levinas. Ed. Richard A. Cohen. (Albany: SUNY Press, 1986).
"Women, the Sacred, and Money." Paragraph: A Journal
of Modern Critical Theory 8 (Oct 1986): 6-17.
"Is the Subject of Science Sexes?" Trans. Edith Oberle.
Cultural Critique (Fall 1985): 73-88.
"And the One Doesn't Stir Without the Other." Trans.
Helene Vivienne Wenzel. Signs 7 (1981): 60-67.
"Women's Exile." Trans. Couze Venn. Ideology and
Consciousness 1 (1977): 62-76.
"Experimental Method in Psycholinguistics," (co-authored
with Jean Dubois) in Method and Theory in Linguistics.
Ed. Paul L. Garvin. (The Hague: Mouton, 1970).
INTERVIEWS:
"Thinking Life as Reason: An Interview with Stephen Pluhacek
and Heidi Bostic." Man and World 29 (1996): 343-360.
"Je -- Luce Irigaray." (interview with Elizabeth Hirsch
and Gary A. Olson) Hypatia 10 (spring 1995): 93-114.
"Luce Irigaray," in French Philosophers in Conversation.
Ed. Raoul Mortley. (London: Routledge, 1991).
"Luce Irigaray," in Shifting Scenes: Interviews
on Women, Writing, and Politics in Post-68 France. Ed. Alice
A. Jardine and Anne M. Menke. (New York: Columbia Univ. Press,
1991).
"Interview: Paris, Summer 1980," in Women Analyze
Women in France, England and the United States.
Ed. Elaine H. Baruch and Lucienne J. Serrano. (New York: New York
Univ. Press, 1988), pp. 149-164.
Secondary Sources:
Burke, Carolyn, Naomi Schor, and Margaret Whitford, ed. Engaging
with Irigaray. Columbia University Press, 1994
Grosz, Elizabeth. Irigaray and the Divine. Local Consumption
Occasional Papers (Monograph No. 9),1986.
Huntington, Patricia. Ecstatic Subjects, Utopia and Recognition:
Kristeva, Heidegger, Irigaray.
Vasseleu, Cathryn. Textures of Light: Vision and Touch in
Irigaray, Levinas and Merleau-Ponty. Routledge, 1998.
Whitford, Margaret. Luce Irigaray: Philosophy in the Feminine.
Routledge, 1991.
|
|