Sex and Society in the World of the Orthodox Slavs, 900-1700. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 1989, str. 326, bibliografija i indeks.

Levin kaže da njena studija o seksu kod pravoslavnih Slovena: Srba, Bugara i Rusa u periodu od 900. do 1700. godine n.e., otkriva za naučnike neispitano polje istraživanja. Kako ona primećuje, ovi su narodi, bez obzira na nacionalne razlike u srednjem veku pokazivali značajnu kulturnu srodnost, koja je dodatno bila učvršćena pravoslavnim hrišćanstvom. U ovom dugom periodu pomenuti narodi su delili zajedničko vizantijsko nasleđe kada je reč o religiji, umetnosti, književnosti i učenjima o seksualnosti (str.14). Ovo nasleđe su sa njima samo delimično delili severni Sloveni Poljaci, Česi, Slovaci čija je kultura više pod uticajem rimske, zapadne tradicije.

Ona govori čitaocu o crkvenom viđenju seksa, viđenju koje je prikazivalo seks kao nešto što je strano hrišćanskom životu (str.36). Ovaj stav, koji je potekao iz grčke Crkve, već je bio elaboriran tokom devet vekova, od vremena raspeća pa do vremena pokrštavanja Slovena. Seks je smatran zlim, nezdravim i nenormalnim. Pravoslavni stav o nastanku seksa kaže da je u ne-seksualnom rajskom vrtu kroz pohlepu, neumerenost i neposlušnost, greh došao na svet i rođena je seksualna želja. Levinova dalje objašnjava stav pravoslavnih Slovena prema seksualnosti, u pogledu braka, incesta, nedozvoljenog seksa, homoseksualnosti, silovanja, kao i ulogu kako sveštenstva tako i svetovne vlasti u ukalupljivanju seksualnog ponašanja. Pravoslavci smatraju da je seks više javna nego privatna stvar, tako da su radije pričali o tome nego što su držali seksualne pojave tajnim.

Ova duboka studija dovela je Levinovu do sledecih zaključaka: (1) pravila ustanovljena od strane Crkve i države određivala su seksualne odnose između porodice i svih njenih pojedinačnih članova i slugu, medu muškarcima i ženama, sveštenstva i parohijana; (2) države su Crkvi davale potpuni autoritet kada je reč o moralu i odnosima unutar porodica; (3) svetovna vlast zanimala se za seksualno ponašanje samo onda kada je to predstavljalo direktnu pretnju za mir i red, kao što je recimo bio slučaj sa silovanjima; (4) i svetovna i duhovna vlast su za cilj imale kažnjavanje nesputanog seksualnog izraza, koje je po njihovom mišljenju bilo pretnja i za duhovnu dobrobit i za red u društvu; (5) Crkva je razvijala i primenjivala seksualne standarde koji su bili unekoliko kompatibilni sa narodnim senzibilitetima; (6) zajednica je imala aktivno učešće u seksualnom vladanju svojih članova, npr. susedi su vlastima prijavljivali nasilje; (7) kažnjavanje seksualnih greha bilo je javno i moglo se gledati; i (8) pravoslavni Sloveni, za razliku od svojih zapadnih suseda, nisu obraćali veliku pažnju na emocionalnu dimenziju seksualnih odnosa.

Na kraju, Levinova primećuje da je narod prihvatio učenje Crkve o tome šta predstavlja seksualni greh i njene stavove o ličnom seksualnom vladanju kao neophodne za postizanje duhovnog blagostanja. Da su se pravoslavci držali ovih standarda po pitanju seksa, potvrđuje i činjenica da je vekovima harmonija između stavova sveštenstva i naroda bila neobično stabilna i odolevala je političkim preokretima i stranim osvajanjima. Dobru sliku o pravoslavnim pogledima na seksualnost pružaju freske, ikone, minijature i duborezi.

Thomas J. Whitby

Thomas J. Whitby & Suzanne G. Frayser, Studies in Human Sexuality, ibid., str. 512-513

Prevod: Minja

(kopija ove knjige se nalazi u biblioteci Gayten-LGBT>>)