Law, Sex and Christian Society in Medieval Europe. Chicago: University of Chicago Press,1987, str. 647, bibliografije i indeksi)

U predgovoru ovom monumentalnom delu Brundage, profesor istorije na Univerzitetu u Wisconsinu (Milwaukee) kaže da je glavna tema ove knjige triangularni odnos između seksualnih praksi, teoloških vrednosti i zakona (str. xx). Dalje, on nastoji da dokaže da je srednjovekovno kanonsko pravo bilo ključno u razvoju modernih zapadnih zakona koji se odnose na seks, a da su kanonisti zasnivali svoje mišljenje na ranijim radovima patrističkih pisaca i teologa, transformišući moralna učenja u zakone. Sekularizacija srednjovekovnog kanonskog prava počela je nakon 1300. godine, sa Reformacijom.

Brundage počinje istorijski, pregledom seksualnog ponašanja i zakona starog sveta (Bliski Istok, Grčka, Rim), judaizma i ranog hrišćanstva, kao i hrišćanskog carstva od Konstantina do Justinijana. Slično tome, on daje pregled zakona i seksa u Evropi ranog srednjeg veka, od VI do XI veka. I na kraju, on ispituje kanonsko pravo, seksualno ponašanje i period crkvene reformacije u XII veku. U svakom od ovih poglavlja Brundage razmatra zakon u odnosu na određene probleme npr. brak, razvod, ponovno venčanje, preljubu, prostituciju, konkubinat, silovanje i seksualna odsupanja.

Centralna poglavlja knjige (VI-IX) bave se prvo seksom i brakom, onako kako su oni sistematski izneti u svesci kanonskog zakonika iz XII veka naslovljenog Decretum, pravnika Gracijana, a potom načinom na koji su seksualno ponašanje tretirali rani dekretisti (učitelji kanonskog prava), od Paucapalea do Huguccia, zatim tretmanom seksa i braka u kanonskom pravu, od pape Aleksandra do Grigorija IX, period od 1190. do 1234. godine u kome su nastali mnogobrojni komentari kanonskog prava, da bi konačno završio razmatranjem seksa, braka i tumača prava od 1234. do 1348. godine.

U poglavljima X-XII, Brundage ispituje seks, brak i zakon od perioda crne kuge koja je odnela negde između 1/4 i 1/3 evropske populacije, do Reformacije, početkom XVI veka. To je bio period stabilnosti, u toku koga se desilo vrlo malo promena na poljima prava i teologije, seksa i braka. On nastavlja baveći se uobičajenim problemima vezanim za seks u razdoblju reformacije, naporima protestantskih reformatora Luthera, Calvina i drugih, katoličkim reformama i protivreformacijom, Tridentskim koncilom itd. Praveći razliku između zakona vezanih za seks u protestantskim društvima, Brundage iznosi sličnosti i razlike između protestantskih i katoličkih stavova prema seksu i načinom na koji su oba uslovljena srednjovekovnim seksualnim zakonom.

Brundage zaključuje knjigu razmatranjem odnosa između srednjovekovnog zakona vezanog za seks i modernog društva, navodeci tri faktora: društveno-ekonomsko okruženje, identifikaciju erotskog sa svetim i inertnost zakona i njegovih institucija da bi što bolje objasnio prisustvo srednjovekovnog seksualnog učenja koje je preovladavalo u pravnim sistemima današnjih zapadnih društava. On ističe da su zakonodavna tela i sudovi počeli eliminisati neke od tragova srednjovekovnih hrišćanskih pogleda iz sekularnih zakona. Appendix 3 razmatra Preživljavanje srednjovekovnog zakona vezanog za seks u Sjedinjenim državama i zapadnom svetu (Survival of the Medieval Sex Law in the United States and the Western World).

Thomas J. Whitby

Thomas J. Whitby & Suzanne G. Frayser, Studies in Human Sexuality, ibid., str. 482-485

Prevod: Minja