Zabranjena ljubav: palp kao lezbejska istorija
''Imala je lice anđela, telo đavola i strasti jedne lezbejke''

Ovako glasi jedan od mnogobrojnih naslova lezbejskih palpova, jeftinih izdanja štampanih na grubom papiru od celuloznog drveta (wood-pulp), koja svoj procvat dozivljavaju nakon Drugog svetskog rata u Americi. Broširana i džepna izdanja 1939. uvodi Pocket Books, a nesto kasnije pojavljuje se čitava horda izdavača koja ih uveliko stancuje za masovno tržište, nudeći čitav spektar tema za svačiji ukus i zasigurno svačiji džep. Ova izdanja prodavala su se na autobuskim stanicama, dragstorima i supermarketima za nesto više od četvrt dolara. Eksploatisana je svaka tema za izazivanje jeftinog zadovoljstva, svaki zanr od naučne fantastike, horora, preko tradicionalnijih detektivskih priča i kaubojskih romana. Droga, rok muzika, seks, maloletnička delikvencija, lezbejke, međurasne veze, bile su samo neke od omiljenih tema palpova. Bilo je i gej palpova, ali zaustavimo se na lezbejskim.

Kako su se među ovim izdanjima provukle lezbejske teme? Sve je počelo 1950. kada je izdavač Fawcett Books započeo ediciju Gold Medal Books. Zajednički imenitelj svih Gold Medal naslova bio je ''seks, seks, seks i jos seksa''- u sta je naravno spadao i lezbejski seks (šta god to bilo). Podsetimo se jos jednom da su 1950-e i 1960-e u Americi bile doba ogromne represije za lezbejke I gej muškarce. A opet, tokom kasnih 1950ih i 1960ih, palp romani sa lezbejskim temama mogli su se naći u skoro svim prodavnicama i novinskim standovima širom Amerike. Jasno je da pojava lezbejskih palpova nije bila je nikakava ''usluga'' lezbejkama, već prosto zadovoljavanje potreba tržišta; Lezbejski palpovi su prvenstveno bili namenjeni radoznaloj heteroseksualnoj muškoj čitalačkoj publici, a većina izdavača nije ni pomisljala da će oni privući jednu ogromnu pritajenu lezbejsku čitalačku publiku. Iako je naracija nesumljivo zadovoljavala interesovanja mnogih strejt čitalaca, mnoge od ovih knjiga privlačile su i čitateljke drugih seksualnosti, želja i ukusa; one su takode zadovoljavale ukuse cele generacije čitateljki lezbejki željnih da nađu odraz svojih života u proznom delu, ma koliko oni bili pogrešno i surovo predstavljeni.

Ispostavilo se da su lezbejski palpovi bili ''knjizevnost opstanka'' za lezbejke. ''Svoju kolekciju palpova čuvala sam kao najveću dragocenost jer su "to bile jedine knjige gde su se dve žene ljubile.", govorila je feministička teoretičarka i skulptorka Kate Millett.

Prvi Gold Medal lezbejski naslov izasao je 1950. godine, "Women's Barracks, (Ženska kasarna)" lezbejske autorke koja je koristila pseudonim Teresa Torres. Na poledjini je pisalo "iskrena autobiografija francuske vojnikuše." Mnoge spisateljice palpova zaista su bile lezbejke, koje su pristavši na kompromis, zarađivale za život pišući o onome što vole, ma koliko to zvučalo ironično. Ali suočimo se sa činjenicama, u to vreme nije se baš moglo mnogo zaraditi na opisima Gertrude Stein i Alice B. Toklas kako se gole rvaju u blatu! Na nekim drugim mestima možete čitati pristojne i intelektualne analize o ''Lezbejskom subjektu u književnosti'', ali ovde na ''muškom terenu'' zaranjamo pravo u kantu za otpatke i to naglavačke.

Od 1964. do 1965. godine, objavljeno je oko 348 lezbejskih palpova. Često su objavljivani pod ženskim ili rodno neutralnim pseudonimima kao na primer, Marc Hejstings ili Evans Meknajt. Autore palpova mozemo grubo podeliti u dve kategorije - lezbejke, koju su se trudile da u svojim delima pruze bar malo istine i ispune prazninu u životima drugih lezbejki i na muškarce koji su svoju publiku želeli da namame i uzbude pričom o dve žene u krevetu (ili više). Nije bilo mnogo hepiendova. Iako je većina njih samo produbljivala stereotipe, Anne Bannon i Valerie Taylor bile su jedne od retkih pisaca palpova koje su nudile pozitivnije prikaze lezbejskog života (bez obzira na to sto su izdavači od pisaca lezbejskih palpova izričito zahtevali da romani moraju imati nesrećan kraj). Bannon je jedna od retkih koja je stvarala potpuno razvijene likove, za razliku od ostalih autora palpova koji su gotovo uvek imali senzacionalistički pristup. Lezbejke su znale da prepoznaju palpove koje su zaista pisale lezbejke za lezbejke. Naslovi kao sto su "The Twilight Lust", "Women in the Shadows" i "Women Without Men" odavali su siguran znak lezbejske priče.

"The Price of Salt" (1952), autorke Patricie Highsmith (1921 - 1995) (nama poznatija kao autorka romana Talentovani gospodin Ripli) izdat pod pseudonimom Claire Morgan, smatra se prvim lezbejskim palpom sa hepiendom. Prodao se u neverovatnih milion primeraka širom Amerike 1953, iste godine kada je Kinsey objavio izveštaj o ženskoj seksualnosti. "Claire Morgan" bila je zatrpana pismima lezbejki i gejeva koji su joj bili zahvalni na pozitivnom i podržavajućem završetku. Ali tek je 1984. godine Patricia Highsmith dozvolila da roman ponovo bude objavljen pod njenim pravim imenom. Kao i Highsmith, i drugi pisci palp romana koristili su pseudonime da bi zaštitili svoj identitet. Ann Bannon, bila je ustvari Ann Thayer, udata žena i profesorka na koledžu, koja je kao i većina njenih junakinja vodila dvostruki život i tokom vikenda ostavljala muža i decu da bi posećivala lezbejske barove u Greenwich Village-u. Između 1957. i 1962. objavila je 5 romana (Odd Girl Out, I Am a Woman, Women in the Shadows, Journey to a Woman i Beebo Brinker) koji se mogu ubrojiti u najčitanije i svakako među najbolje opise lezbejskog života pre razvoja savremenog pokreta za gej i lezbejska prava. Romani Ann Bannon predstavljali su pravo osveženje. Njene fiktivne lezbejke prihvatale su i istraživale svoju seksualnost. O njenom roman Women in the Shadows, Helene Cixous piše: ''Ovaj roman je od bitne istorijske važnosti. Prvobitno objavljen 1959. godine, razbio je ustaljeni obrazac lezbejskih palp romana iz 1950-ih. Bavio se stvarnim problemima u lezbejskoj vezi kao što su porodično nasilje, rasizam i internalizovana homofobija. Ostali palpovi iz tog doba bili su prosto jedno voajerističko stivo i odražavali su predstave o lezbejkama kao predatorskim monstrumima. Žene u ovom romanu jos uvek su se drzale konvencija iz 1950ih, ali su ipak bile ispred svog vremena. Radnja romana ostavlja mnogo toga za čime se žudi,i veoma je depresivna. Međutim ova knjiga se ne sme zapostaviti zato što je zastarela. U svom pravom istorijskom kontekstu, ovaj roman je remek-delo''.

Pogled spolja

''Ja sam žena... I zaljubljena sam u ženu. Zar me društvo MORA odbaciti?"

Palpovi su se prodavali na osnovu izgleda korica upečatljivog kemp dizajna. Uglavnom su muški umetnici radili na dizajnu korica, a zajednička odlika im je hiperrealistični stil, dok je izgled i sadržaj pun stereotipa i predrasuda o lezbejkama.

Na koricama se obično vide oskudno obučene žene, od kojih je jedna gotovo uvek u dominantnoj poziciji. Buč lezbejke obicno imaju kratku tamnu kosu, dok su femme lezbejke plavuše sa dužom kosom, atraktivne i našminkane u suknjama koje više pokazuju nego što skrivaju. Što je korica bila slikovitija, manje je bilo verovatno da će sadržaj zadovoljiti ocekivanja čitateljki.

Ove knjige bile su tekstualno i slikovno ''kodirane'' (obično je na njima pisalo "čudno", "nastrano" ili "iz senke"), što je lezbejkama lakše omogućavalo da ih pronadu u radnji na policama prepunih sličnih naslova.

Mada su na koricama uvek bile prikazane vrlo ženstvene žene, "prave" lezbejke ''u pričama'' često su bile muškarače ili "loše devojke" koje zavode nevine strejt žene.

Čitateljke su takođe mogle da biraju između nekoliko formula ili podžanrova lezbejskih palpova, kao što su na primer: lezbejke u institucijama, ljubavni trouglovi, lezbejke koje ''spašavaju'' strejt muškarci itd.


Pogled unutra

Vrlo često, žene naslikane na koricama nisu bile ni nalik autorovom/autorkinom opisu likova. Žene, a posebno lezbejke, prikazivane su u najgorem mogućem svetlu, povezane sa svim vrstama perverzija ili ilegalnim aktivnostima, kao na primer, satanizmom, orgijama, voajerizmom, egzibicionizmom itd. Popularni setting kao što su zatvor, sestrinstva, spavaone i druge situacije gde su žene odvojene od muškaraca, potencijalno je izvorište gde žena lako može da 'postane' lezbejka. Retko su lezbejski likovi dobro prolazili; potencijal za sreću narušavala je tipična cenzura tog perioda. Radnja se gotovo uvek odvija po ustaljenom obrascu: žena koja se prepušta zabranjenim zadovoljstvima na kraju uvek mora da ispašta.

Na senzacionalistički način, stilski veoma ograničeno, kao i zbog velikog uticaja psiholoških teorija tog vremena, pisci su lezbejstvo svojih junakinja često objašnjavali kao posledicu silovanja, zlostavljanja od strane roditelja ili sličnih trauma. Izdavači su često od pisaca zahtevali da roman završe sablonskim obrascima - žene se na kraju odlučuju za heteroseksualnu vezu, gube posao, izvršavaju samoubistvo i slično.

Ako se lezbejska protagonistkinja nije već sama vratila u heteroseksualnost, obično je postajala alkoholičarka, gubila posao ili izvršavala samoubistvo. Na kraju, ta ''nevina strejt žena'' se gotovo uvek vraća ''normalnom'' životu sa muškarcem. Zna se dobro zašto je tako fina dama imala te neprirodne strasti - jos uvek nije bila sa PRAVIM muškarcem.

Izdavači su insistirali na tim "poučnim" krajevima, osuđujući lezbejsku seksualnost čak i dok su je eksploatisali. U tom pogledu, lezbejski palpovi pratili su oni istu formulu mučenja i žrtvovanja koju je Radclyffe Hall uspostavila u romanu "The Well of Loneliness" (1928) koji se čak smatra i pretećom lezbejskog palpa.

Ove "moralne lekcije'' jasno su lezbejkama davale do znanja o tome gde im je mesto u društvu i oslikavale opštu bedu tadašnje lezbejske egzistencije. Često su sadržaji upozoravali čitaoce/čitateljke na starije lezbejke 'predatorke', posledice lošeg odnosa između oca i ćerke, opasnosti velikih gradova, 'nezrelost' lezbejskog seksa i tome slično. Samoubistvo, alkoholizam, ludilo, i/ili karijera čuvarke zatvora bila je sudbina rezervisana za fiktivne lezbejke. Da je bilo drugačije, lezbejskii palpovi nikada ne bi ni bili objavljeni. Nijedan izdavač nije se usudio da 1959. saoseća sa homoseksualnim životnim stilom, te su palp lezbejke morale biti žrtvovane.

Pogled ispod kreveta

''A mama ionako nikada neće poverovati da dobre devojčice trpaju ruke u gaćice drugim devojčicama'' pet kalifia

Za milione lezbejki koje su živele u 1950im, kupovina palpova je u isto vreme predstavljala strah od otkrivanja kao i smeli javni čin, želju da se istraži ili potvrdi lezbejski identitet u doba represije. Biti optužena za lezbejstvo obično je sa sobom povlačilo odbacivanje od porodice i prijatelja. U svetu punom homofobije, kupovina palpova je u isto vreme pružala je tračak nade, potvrdu da niste sami, kao i riskantan poduhvat koji vas može 'otkriti'.

Lezbejski palpovi kao tadašnje jedino utočište protiv samoće i izolacije, polako počinju da nestaju u Američi kasnih 1960ih i ranih 1970ih sa pojavom pokreta za ženska i gej i lezbejska prava. Tada sve jači pokret za gej i lezbejska prava podstakao je bar dve lezbejske izdavačke kuće da ponovo izdaju neke od naslova, smatrajući da je potrebna kritička rekontekstualizacija i ponovno čitanje ovih romana. Iako nam palpovi ne pružaju pravu sliku o tome kako su lezbejke u to vreme živele, barem nam pričaju tačnu priču o tome na koji način je lezbejstvo bilo tretirano. Danas ova izdanja štampana na jeftinom papiru sa ciljem da ne traju dugo, još uvek privlače pažnju kako kolekcionara/ki, tako i ljubitelja kempa, a mnoge od naslova u svojim istraživačkim radovima koriste studentkinje/studenti književne istorije, feminističke teorije, studija kulture, vizuelnog dizajna.

Skrivani ispod kreveta, lezbejski palpovi odigrali su vitalnu ulogu u razvoju lezbejskog identiteta pre Stonewalla.

Bibliografija:

Lesbian Identity and Pulp Novels, Off our Backs, vol. IXX, no 8, August/September 1989, p. 10. [report on a paper given by Jane Lindsay Miller at the National Women's Studies Association Conference, Towson State University, Maryland, June 1989]

1950's Lesbian Novels Reissued by Naiad Press, Publishers Weekly, 222, Feb. 11th, 1983, p. 44.
Those Wonderful Lesbian Pulps: A Roundtable Discussion, part I, San Francisco Bay Area Gay & Lesbian Historical Society Newsletter, vol. 4, no 4, Summer 1989, p. 1-4.

Those Wonderful Lesbian Pulps: A Roundtable Discussion, part II, San Francisco Bay Area Gay & Lesbian Historical Society Newsletter, vol. 5, no 1, Fall 1989, p. 7-8.

ADAMS, Kate. "Making the World Safe for the Missionary Position: Images of the Lesbian in post-World War II America" in Lesbian Texts and Contexts: Radical Revisions, Karla JAY and Joanne GLASGOW (eds), New York/London, New York University Press, 1990, p. 255-274.

ALLISON, Dorothy. "A Personal History of Lesbian Porn", New York Native, May 24-June 6, 1982, p. 22-23. Reprinted in Allison's essay collection Skin.

BANNON, Ann. [Letter], The Ladder, vol. 5, no 1, October 1960, p. 24-25.

BANNON, Ann. Then and Now: Speaking to Women Through Fiction, Hot Wire, vol. 4, no 2, March 1988, p. 48 + 62. [original publication: Hot Wire, vol. 1, no 1, Nov. 1984]

BARALE, Michle Aina. When Jack Blinks: Si(gh)ting Gay Desire in Ann Bannon's Beebo Brinker in The Lesbian and Gay Studies Reader, H. ABELOVE, M.A. BARALE and D. M. HALPERIN (eds), New York/London, Routledge, 1993, p. 604-615.

BATSLEER, Janet. Pulp in the Pink, SpareRib, August 1981.

BENNS, Susanna. Sappho in Soft Cover: Notes on Lesbian Pulp, Fireweed, 11, 1981, p. 36-43. [reprinted in Fireworks. The Best of Fireweed, Makeda SILVERA (ed.), Toronto, Women's Press, 1986, p. 60-68.]

CHRISTIAN, Paula. "Another Author Heard From...", The Ladder, vol. 5, no 5, Feb. 1961, p. 19-20.

CORINNE, Tee and OVERMAN, Caroline. Valerie Taylor InterviewČ, Common Lives/Lesbian Lives, 25, Winter 1988, p. 61-72

FORTIER, Muriel. La littrature populaire lesbienne des annes 1950, in Actes du colloque international Homosexualit et lesbianisme: mythes, mmoires et historiographie, tenu la Sorbonne, Paris, 01/12/1989, GREH et al., Lille, Cahiers Gai-Kitsch-Camp, 1990, srie histoire, no 2, p. 48-66.

FORTIER, Muriel. Correspondance - Livres la page, Treize, vol. 10, no 1, hiver 1993, p. 26-27.

GRIER, Barbara [signed B. G.]. Ann Aldrich Does a Re-take, The Ladder, vol. 2, no 4, January 1958, p. 12.

GRIER, Barbara [signed B. G.]. Time Has Brought A Change, The Ladder, vol. 2, no 6, March 1958, p. 18.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature in 1959, The Ladder, vol. 4, no 5, February 1960, p. 14-17.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature in 1960, The Ladder, vol. 5, no 7, April 1961, p. 12-13 + 16-19.

GRIER, Bannon [under the pseudonyme Gene DAMON]. Lesbian Literature - 1961, The Ladder, vol. 6, no 5, February 1962, p. 6-11.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. [review of] The Stange Women, The Ladder, vol. 6, no 10, July 1962, p. 25.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature in 1962, The Ladder, vol. 7, no 4, January 1963, p. 6-13 + 26.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. [review of] We Two Won't Last, The Ladder, vol. 8, no 1, October 1963, p. 18-20.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature in '63, The Ladder, vol. 8, no 5, February 1964, p. 12-19.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature in '64, The Ladder, vol. 9, nos 5/6, February/March 1965, p. 19-23.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature in 1965, The Ladder, vol. 10, no 7, April 1966, p. 17-19.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. "The Lesbian Paperback I", Tangents, vol. 1, no 9, June 1966, p. 4-7. GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. The Lesbian Paperback II, Tangents, vol. 1, no 10, July 1966, p. 13-15.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON] and STUART, Lee. The Lesbian in Literature. A Bibliography, San Francisco, Daughters of Bilitis, 1967.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature, 1966, The Ladder, vol. 11, no 6, April 1967, p. 8-13.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. Lesbian Literature, 1967, The Ladder, vol. 12, no 7, May/June 1968, p. 7-15.

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON]. The Lesbian Paperback, The Ladder, vol. 13, nos 9/10, June/July 1969, p. 18-23. [reprint of the Tangents articles].

GRIER, Barbara [under the pseudonym Gene DAMON], WATSON, Jan and JORDAN, Robin. The Lesbian in Literature. A Bibliography, The Ladder, Reno, 1975.

GRIER, Barbara (also known as Gene Damon). Lesbiana. Book reviews from The Ladder , 1966-1972, Reno, Naiad Press, 1976. [The Lesbiana columns, which were a monthly feature of The Ladder, started in March 1957. The ones published before December 1966 have not been collected, but they often featured pulp titles.]

GRIER, Barbara and REID, Coletta. The Lesbian Paperback, The Lesbians' Home Journal, Baltimore, Diana Press, 1976.

GRIER. Barbara. The Lesbian in Literature, Tallahassee (Florida), Naiad Press, 1981.

GRIFFIN, Gabriele. From Twilight to Limelight: Writings on Lesbians in the 1950s and 1960s, chapter 2 in Heavenly Love? Lesbian Images in Twentieth-Century Women's Writing, Manchester/New York, Manchester University Press, 1993, p. 40-61.

HAMER, Diane. I Am a Woman: Ann Bannon and the Writing of Lesbian Identity in the 1950's in Lesbian and Gay Writing: an Anthology of Critical Essays, Mark LILLY (ed.), London, MacMillan, 1990, p. 47-75.

JUHASZ, Suzanne. Reading from the Heart: Women, Literature, and the Search for True Love, New York/London, Viking Penguin, 1994.

KOSKI, Fran and TILCHEN, Maida. Some Pulp Sappho, Margins, Special Issue: Lesbian Feminist Writing and Publishing, no 23, August 1975, p. 41-45. [Reprinted in Lavender Culture, JAY, Karla and ALLEN, Young (eds), New York, Jove/Harcourt, Brace Jovanovich, 1979, p. 262-274.]

LOOTENS, Tricia. Ann Bannon: a Lesbian Audience Discovers its Lost Literature, Off Our Backs, vol. 13, no 11, December 1983, p. 12-20.

LOOTENS, Tricia. Ann Bannon: a Writer of Lost Lesbian Fiction Finds Herself and Her Public, Off Our Backs, vol. 13, no 11, December 1983, p. 14-15.

LOWENSTEIN, Andrea. Sad Stories: A Reflection on the Fiction of Ann BannonČ, Gay Community News, vol. 7, no 43, May 24, 1980.

LYNCH, Lee. Cruising the Libraries in Lesbian Texts and Contexts: Radical Revisions, Karla JAY and Joanne GLASGOW (eds), New York, New York University Press, 1990, p. 39-48.

MILLER, Jane Lindsay. Lesbian Identity and the Pulp Novels. Paper presented at the 1989 National Women Studies Association Conference at Towson State University (Maryland), June 1989.

NESTLE, Joan. 'Desire so Big It Had to Be Brave': Ann Bannon's Lesbian Novels, unpublished article, January 1983.

NEUVILLE, Laure. Le roman d'amour lesbien existe-t-il?: le cas des 'pulps" des annes 1950 et 1960Č, unpublished paper presented in the session Roman d'amour ancien et moderne, Congrs de l'ACFAS, McGill University, May 1996.

RUBENS, Charlotte. '50's Lesbian 'Pulp' Author: an Interview with Ann Bannon, Coming Up!, November 1983, p. 16.

RUTHCHILD, Nancy M. Lesbian Books: a Long and Painful Search, Mother Jones, 1, April 1976, p. 63-5.

SILK, Kay. Lesbian Novels in the FiftiesČ, Focus, August 1973, p. 4-7.

SMITH, Artemis. Artemis Smith Speaks for Herself, The Ladder, vol. 3, no 10, July 1959, p. 14-16.

SMITH, Artemis. Artemis Smith Speaks for Herself, The Ladder, vol. 4, no 10, July 1960, p. 15-16.

SMITH, Libby. Lesbian Pulp Novels, 1955-1968. Unpublished article, Department of History, Graduate Division, University of Pennsylvania, 1984.

STRANG, Lennox. The Lesbian in Contemporary Literature, The Ladder, vol. 3, no 5, February 1959, p. 16-18.

TAYLOR, Valerie. Five Minority Groups in Relation to Contemporary Fiction, The Ladder, vol. 5, no 4, January 1961, p. 6-13 + 16-22.

THEODORA. The Life and Death of a Lesbian Novel, The Ladder, vol. 5, no 3, December 1960, p. 16-17.

TILCHEN, Maida. Ann Bannon: The Mystery Solved!, Gay Community News, January 8, 1983, p. 8-12.

USZKURAT, Carol Ann. Process, Perspective, Politics and Meaning: The Search for a Way to Read Lesbian Romantic Paperback Fiction 1950-1990, unpublished paper given at the Women's Studies Network Conference (London, 1990).

USZKURAT, Carol Ann. Mid Twentieth Century Lesbian Romance: Reception and Redress in Outwrite. Lesbianism and Popular Culture, Gabriele GRIFFIN (ed.), Boulder (Colorado), Pluto Press, 1993, p. 26-47.

WALTERS, Suzanne Danuta. As her hand crept slowly up her thigh: Ann Bannon and the Politics of Pulp, Social Text, no 23, Fall/Winter 1989, p. 85-101.

WEINSTEIN, Jeff. In Praise of Pulp: Bannon's Lusty Lesbians, Voice Literary Supplement, no 20, October 1983, p. 8-9.

WEIR, Angela and WILSON, Elizabeth. The Greyhound Bus Station in the Evolution of Lesbian Popular Culture in New Lesbian Criticism. Literary and Cultural Readings, Sally MUNT (ed.), New York/Oxford, Columbia University Press, 1992, p. 95-113.

YUSBA, Roberta. Twilight Tales: Lesbian Pulps, 1950-1960, On Our Backs, vol. 2, no 1, Summer 1985, p. 30-31 + 43.

YUSBA, Roberta. Odd Girls and Stange Sisters: Lesbian Pulp Novels of the '50, Out/look, Spring 1991, p. 34-37.

ZIMMER BRADLEY, Marion. Lesbian Stereotypes in the Commercial Novel, The Ladder, vol. 8, no 12, September 1964, p. 14-19.

ZIMMER BRADLEY, Marion. Writing Gay Novels for Fun and Profit, section 3, Novel Lover, 3, Feb. 15, 1982, p. 1-4. [Although I haven't seen them, Novel Lover, 1 and 2 are probably of interest, as the text published in no 3 is a sequel.]

Lesbian Herstory Archives
http://www.datalounge.net/network/pages/lha/exhibits/queer.htm#Bibliography-

New York Public Library Gay and Lesbian Studies: A Research Guide
http://www.nypl.org/research/chss/grd/resguides/gay.html

Naiad Press
http://www.naiadpress.com

The June L. Mazer Lesbian Collection
http://www.lesbian.org/mazer/index.html

Filmovi zasnovani na lezbejskim palpovima:
Forbidden Love: The Unashamed Stories of Lesbian Lives
Desert Hearts. (režija.Donna Deitch, 1986)

Priredila: Vedrana